“Tam tòng tứ đức” có đáng bị phê phán?

phu nu

Ảnh minh họa

Tam tòng (ba theo) là gì?

1. Tại gia tòng phụ (ở nhà nghe theo cha mẹ)

Các bậc cha mẹ thời xưa đa phần là những người thông hiểu lễ nghĩa, phép tắc, đạo đức, nên họ rất muốn gìn giữ gia quy, không muốn để con cái tùy tiện làm điều xằng bậy. Đây là điều tốt, có lợi trong việc giáo dưỡng con cái. Vì vậy, người con gái nghe theo cha mẹ thì được xem là người đáng quý.

Chúng ta có thể đã từng nghe những chuyện về cha mẹ ép duyên con theo kiểu “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy”. Kỳ thực điều này không phải là số nhiều trong xã hội thời xưa. Chẳng qua là văn học, nghệ thuật sân khấu đã thổi phòng những câu chuyện ấy lên, khiến người ta có cái nhìn thiên kiến về việc này.

2. Xuất giá tòng phu (Lấy chồng, theo chồng)

“Tòng phu” ở phương diện hôn nhân, là chỉ người phụ nữ phải một lòng một dạ với chồng, bảo trì trinh tiết, không thất tiết. Người phụ nữ như vậy sẽ giữ được đức hạnh của mình, có được hậu phúc và được người đời tôn kính.

Người xưa có câu rằng: “Trong ấm thì ngoài êm”. Có người vợ tốt chăm lo cho gia đình thì người đàn ông mới có thể tập trung vào lao động kiếm tiền hay tạo dựng sự nghiệp. Người chồng là người cáng đáng những việc bên ngoài, người vợ lo việc trong nhà, đây chính là phúc phận của người phụ nữ và cũng là phúc khí của người chồng.

3. Phu tử tòng tử (Chồng mất theo con trai)

Ở đây chúng ta dựa vào quan niệm hiện đại mà rất dễ hiểu nhầm, rằng người phụ nữ một cổ ba tròng, chồng chết vẫn phải theo con trai. Đó chỉ là quan niệm của người hiện đại.

Nên nhớ rằng, người xưa vô cùng coi trọng chữ “hiếu”: “Bách thiện hiếu vi tiên”, trăm điều đức hạnh, chữ hiếu đứng đầu. Trong một nền văn hóa trọng đạo lý như vậy, những người con đều rất hiếu thuận, ngay cả đến những người đứng đầu đất nước như vua Tự Đức đều là những người con rất có hiếu. Vậy nên “tòng tử” ở đây không hề có cái “tròng” nào cả.

Người cha mất đi là một mất mát của gia đình, đồng thời người con cũng thiếu đi một người giáo dục, nếu như người mẹ mà không “tòng tử” chăm sóc con trai trưởng thành thì sẽ ra sao? Xã hội hiện đại ngày nay đã có quá nhiều minh chứng về những đứa con hư hỏng có nguyên nhân bởi không nhận được sự giáo dục của gia  đình.

“Tòng tử” ý chỉ, khi người chồng mất đi thì người mẹ sẽ ở vậy chăm sóc nuôi dưỡng con trưởng thành và những việc trọng đại trong gia đình sẽ do con trai quyết định.

“Tứ Đức” là gì?

Ngày nay có rất nhiều cô gái về nhà chồng, không biết làm việc, giao tiếp, ứng xử khá kém, gây những mâu thuẫn căng thẳng với gia đình nhà chồng, nhất là chuyện “mẹ chồng nàng dâu” rất phổ biến. Chính vì những cô gái này đã sinh ra trong một nền giáo dục mất gốc.

Tứ đức là bốn loại tu dưỡng cần thiết của một cô gái thời xưa, đó là: công, dung, ngôn, hạnh. Phụ nữ thời xưa, từ mười tuổi trở ra cho dù là không được đi học thì cũng được gia đình giáo dục, dạy bảo cách làm việc, nấu ăn, nuôi tằm, dệt vải, các lễ nghi… trước khi đi lấy chồng phải được dạy bảo thành thục về công, dung, ngôn, hạnh.

1.Công Người xưa có câu: “vợ chồng có khác biệt” cũng là chỉ công việc của vợ, của chồng là có sự khác biệt. “Nam chủ ngoại sự”, ý chỉ người chồng làm việc bên ngoài, nuôi dưỡng gia đình. “Nữ chủ nội sự” là chỉ người phụ nữ đảm nhiệm công việc quản gia, phụng dưỡng cha mẹ chồng, giáo dục con cái.

Việc phân chia lao động này cũng là thuận lẽ tự nhiên, nam giới mạnh mẽ dễ làm việc lớn, người phụ nữ là có tính âm, nhu mềm, nên phù hợp với những công việc cần sự khéo léo trong gia đình. Đây chính là sự kết hợp hoàn hảo để xã hội ổn định.

2. Dung: Người xưa thường giáo dục rất cẩn thận cho con gái về cách ăn mặc. Phụ nữ trong cách ăn mặc phải trang nhã, đứng đắn không làm mất đi đức hạnh của mình. Người phụ nữ, bên ngoài không nên ăn diện quá mức, bên trong phải chú trọng tu dưỡng đạo đức. Người xưa quan niệm rằng, người phụ nữ phải có ngôn hành dịu dàng, dáng vẻ đoan trang, nội tâm ôn hòa đó mới là người phụ nữ đẹp.

3. Ngôn: Người phụ nữ phải giữ giọng nói luôn dịu dàng ôn hòa, nói lời hay ý đẹp, không nói lời bậy bạ, hỗn hào, thô tục, khéo léo ứng đối. “Khéo léo” ở đây không phải yêu cầu là “mồm miệng lanh lợi” mà là khi nói phải suy xét xem lời nói có thỏa đáng không, có thích hợp không, không dùng lời ác làm tổn thương người khác, không cướp lời người khác.

Khi nói chuyện với chồng, với con thì lời lẽ phải dịu dàng, khuyên can. Khi giao tiếp xã hội, lời nói phải rõ ràng, giữ lễ . Cho nên “ngôn” là yêu cầu người phụ nữ phải có trí tuệ và tu dưỡng tri thức mới có thể làm được.

4. Hạnh:Đây là tiêu chuẩn đứng đầu trong “tứ đức” của người phụ nữ, là điều quan trọng nhất trong hành vi thường ngày của người phụ nữ. Một người phụ nữ có phẩm đức sẽ giáo dục con cái trở thành những người có phẩm hạnh đạo đức. Hơn nữa, họ cũng giúp chồng đề cao phẩm đức của bản thân, khiến gia đình thịnh vượng.

Người phụ nữ có phẩm đức phải thủ vững tiết tháo, giữ thân như ngọc, đối với hôn nhân gia đình phải một lòng một dạ, đối với cha mẹ chồng phải khiêm cung hiếu lễ.

Có thể thấy rằng, “tam tòng tứ đức” đối với người phụ nữ hoàn toàn là điều cần thiết, không có điểm nào là không tốt. Có thể chúng ta chống phong kiến thoái quá hóa cực đoan mà phủ nhận những giá trị tốt đẹp trong văn hóa truyền thống. Phải chăng vì thế mà xã hội hiện nay về sự tốt đẹp cũng như ổn định đều thua xa xã hội ngày xưa?

Hy vọng (TH)

Xem thêm:

• Bài học từ người phụ nữ điên
• Vì sao đàn ông là trụ cột nhưng phụ nữ là phong thủy của gia đình?

• Nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử Việt Nam